Smatra se jednim od značajnijih jugoslovenskih umetnika. Njegovi radovi obeležili su 20. vek. Uticao je na pravac jugoslovenskog slikarstva. U ovoj godini obeležava se 110 godina od rođenja velikog umetnika – Petra Lubarde.
„Ne stvaraju se velika dela tek tako olako – to mora biti napor kako umjetnika tako i društva. Stvar je to kreativne-inventivne slobode: ta djela proističu iz žara i vatre umjetničkog stvaralaštva”, napisao je za „Književne novine” 1951.
Vatru njegovog umetničkog stvaralaštva dodatno je rasplamsala pariska kritika pohvalno pišući o njemu i nazivajući ga jugoslovenskim romantikom.
U Pariz je stigao 1926. godine samo nekoliko meseci po upisivanju Umetničke škole u Beogradu. Upisuje Akademiju likovnih umetnosti (Académie des Beaux Arts), međutim, loša finansijska situacija primorala ga je da odustane. Učio je samostalno, obilazeći muzeje i galerije, proučavajući klasične majstore Rembranta, Ticijana, El Greka. Slikao je u jeftinim otvorenim ateljeima. Sa srpskim umetnicima koji žive u Parizu izložio je svoje radove u Slavističkom institutu u Parizu 1928.
„Kad su prije četiri godine jugoslovenski slikari u Parizu priredili izložbu u ovdašnjem „Slavenskom institutu”, naročitu je pažnju skrenuo na sebe svojim radovima Petar Lubarda. Bio je istom došao u Pariz, niko ga nije poznavao, pa su se svi začudili, kada su saznali da ima tek 20 godina i da nema skoro nikakve slikarsko-akademske spreme. Kritičari „Riječi” i „Obzora” bili su tada saglasni u tome da su njegova djela ponajbolja na cijeloj izložbi”, pisalo je u likovnoj hronici lista „Riječ” objavljenog 22. avgusta 1931.
Nesumnjivo, Pariz je važan za njegov prodor na međunarodnu umetničku scenu, ali svoj slikarski put započeo je tamo gde je rođen – u Crnoj Gori. Rođen je 1907. u Ljubotinju nedaleko od Cetinja. Često je menjao adrese na kojima je odrastao zbog svog oca Đure koji je morao da se seli zbog oficirskih obaveza. Od Herceg Novog, preko Splita do Nikšića selio se sa svojim ocem, majkom Marijom i još petoro braće i sestara.
U Nikšiću završava gimnaziju na kojoj ga o slikarstvu uči njegov rođak, profesor crtanja Jovan Lubarda. Po završetku gimnazije organizovao je svoju prvu samostalnu izložbu. Značajne izložbene godine u njegovoj karijeri su 1929. kada samostalno izlaže u Casa dell’ Aret Bragaglia u Rimu, 1934. godina i izložba u Umetničkim paviljonima u Beogradu i 1951. kada svojom postavkom u Umetničkoj galeriji ULUS pravi zaokret u slikarstvu Jugoslavije od tradicionalnog ka modernom.
Period rata proveo je u zarobljeništvu u logorima u Nemačkoj i Italiji. Smatrao se ideološki nepodobnim jer su partizani streljali njegovog oca zbog čega je imao problema u umetničkoj karijeri. Odmah po završetku rata odlazi na Cetinje gde formira prvu stručnu likovnu instituciju u Crnoj Gori – Umetničku školu na Cetinju, kasnije premeštenu u Herceg Novi. Radio je kao predavač i direktor sve do 1950. kada odlučuje da se zauvek skrasi u Beogradu.
Godinu dana pred smrt, 1973, odlučio je da Beogradu pokloni svoju zaostavštinu: 57 slika i 130 crteža, lične predmete, slikarski pribor, arhivsku građu, nameštaj. Kuća u kojoj je živeo sa svojom suprugom Verom pretvorena je u legat nakon njene smrti 2008. godine, a od 2014. otvorena je za posetioce.
Brojne prestižne nagrade i međunarodna priznanja govore o njegovoj veličini. Od Grand Prix u Parizu, preko nagrada na II i III Bijenalu, Oktobarske nagrade grada Beogradado nacionalne nagrade Guggenheim u Njujorku. Da bi 1997. ustanovili nagradu koja nosi njegovo ime i predstavlja najveće priznanje za likovnu umetnost u Crnoj Gori.
Nedavno je akademik Matija Bećković za Lubardu rekao „da je Njegoš u slikarstvu”. A o slikarstvu i sebi ovako je govorio Lubarda:
„To je rvanje sa nevidljivim koje mora postati vidljivo. Ja sam ja i svet slikam po svojoj volji. Uzburkam more, da se zapeni kao šampanj. Rasklapam bregove. Crvene stene kršnih predela, plave senke u podne, žuti strah smrti, beli krik galebova, sve su to boje moje palete.”
*Fotografije su zabeležene na izložbi „Petar Lubarda 1907-1974-2017” otvorenoj 9. novembra u Kući legata u Knez Mihajlovoj ulici. Izložbu možete posetiti do 10. januara.
Piše: Ivana Atanacković
Foto: Ivana Atanacković
