Novosađanka Katarina Milovuk jedna je od retkih obrazovanih žena svog vremena u Srbiji. Bila je upravnica i predavač na Višoj ženskoj školi u Beogradu, učestvovala u organizovanju i radu Više srpske ženske škole u Solunu. Jedan je od osnivača Beogradskog ženskog društva i osnivač Ženskog muzičkog društva. Uređivala je ženski časopis “Domaćica”. Bavila se humanitarnim radom i bila borac za ženska prava. Napisala je nekoliko udžbenika i prevoda književnih dela. Govorila je ruski, francuski, nemački i engleski jezik. Svirala je klavir.
Rođena je 28. avgusta 1844. godine u Novom Sadu, u porodici tadašnjeg austrijskog poručnika Jovana i Jelisavete Đorđević. Osnovnu školu završila je u Novom Sadu, ali njeni roditelji su smatrali da osnovno obrazovanje nije dovoljno, pa su je ohrabrili da nastavi dalje školovanje u Rusiji. Godine 1861. završila je gimnaziju u Nikolajevsku, a na Univerzitetu u Odesi položila pedagoški državni ispit, nakon čega se vraća u Srbiju.
Upravnica škole sa 19 godina
Sa 19 godina postala je upravnica tek osnovane Više ženske škole u Beogradu i na tom položaju ostaje sve do penzije. Među učenicama Katarine Milovuk bile su mnoge poznate Srpkinje, između ostalih i Draga Ljočić, Draga Mašin, Milka Grgurova, Nadežda Petrović, Maga Magazinović i Stanka Glišić.
Godine 1865. udala se za Milana Milovuka, profesora istorije i pravnika po struci, osnivača i prvog horovođu Beogradskog pevačkog društva. Nisu imali dece. Posle muževljeve smrti Katarina se potpuno posvetila pedagoškom radu.
Beogradsko žensko društvo
Ona je idejni tvorac i jedna od osnivača Beogradskog ženskog društva 1875. godine, prvog udruženja srpskih žena u Srbiji. Bila je njegova predsednica od 1889. do 1891. godine. Društvo je četiri godine po osnivanju počelo da objavljuje i prvi srpski ženski časopis “Domaćica”, čija je urednica nekoliko godina bila i Katarina.
Iste godine osnivaju se Ženska radenička škola i “Pazar”, gde su se mogli kupovati radovi iz škole i čiji je cilj bio očuvanje zanata poput šivenja i krojenja i osposobljavanje devojaka između 13 i 17 godina za samostalno privređivanje.
Borba za pravo glasa
Katarina Milovuk je inicirala i osnivanje Srpskog narodnog ženskog saveza, koji se borio za pravo glasa koje žene u tom trenutku nisu imale. Bila je jedna od prvih žena koje su se digle protiv okova patrijarhalnog srpskog društva oštro se boreći za prava žena.
Godine 1906. izabrana je za prvu predsednicu ovog saveza. Bila je prva žena u Srbiji koja je, još davne 1897. godine, tražila da je upišu u birački spisak. Njen zahtev je odbijen na Kasacionom sudu, sa jednim glasom protiv, ali ona nije odustala i 1900. godine šalje zahtev kralju Aleksandru Obrenoviću da dozvoli ženama da glasaju. Ponovo je odbijena.
“Ne znam s kakvim pravom su ljudi prisvojili svu vlast u svoje ruke i upravljaju sudbinom ove zemlje bez naše saradnje, kada je ova zemlja naša koliko i njihova, i mi smo deca ove zemlje i mi s njom delimo i zlo i dobro”, rekla je tada Katarina.
Sa 60 godina dobija poziv iz Soluna da učestvuje u osnivanju Više srpske ženske škole, gde je ostala pune tri godine. Reč je o školi koju su pohađale srpske devojke iz krajeva pod turskom vlašću.
U julu 1913, dva meseca pred smrt, Katarina je bila jedna od govornica na Kongresu Internacionalne alijanse za žensko pravo glasa u Budimpešti.
Zalagala se za uvođenje pedagogije i metodike, kao i za izučavanje jezika u školama. Bila je autorka udžbenika koji su korišćeni prilikom izvođenja nastave pedagogije i metodike. Na njeno insistiranje oformljen je školski hor. Prevodila je sa ruskog, francuskog, nemačkog i engleskog jezika.
Umrla je 27. septembra 1913. u 69. godini.
Foto: Wikipedia/Collage
